درمان استرس

عوامل محیطی ( خوشایند یا ناخوشایند ) باعث بورز واکنش هیجانی فرد می شود که به آن استرس مس گویند . این واکنش در برخی موارد باعث بهبود عملکرد فرد می شود اما در برخی موارد باعث افت در عملکرد شده و نهایتا مشکل برای فرد ایجاد می کند . درمان استرس یکی از راهکارهایی است که کیفیت زندگی افراد مبتلا را افزایش می دهد.

استرس (Stress) در حقیقت یک واکنش فیزیولوژیکی و روان‌شناختی است که در شرایط مختلفی تجربه می شود، این احساس در واقع با تهدید و یا چالش هایی برای بیمار همراه است که قدرت تصمیم گیری و انجام فعالیت ها را از او سلب می کند.این شرایط ممکن است از نظر جسمانی، شغلی، خانوادگی، مالی و یا روابط اجتماعی زمینه ساز باشند.

آیا استرس نیاز به درمان دارد؟

البته استرس همیشه بیماری محسوب نمی شود ، این احساس یک واکنش طبیعی بدن به تنش‌های مختلف است که در برخی موارد می‌تواند سودمند باشد، به عنوان مثال در مواجهه با خطرات جدی. اما استرس مداوم و بیش از حد می‌تواند منجر به مشکلات جدی جسمانی و روانی شود که در این مرحله فرد را مبتلا به بیماری استرس تلقی می کنند، از جمله درد و ناراحتی‌های جسمی، اختلالات خواب، اضطراب، افسردگی و کاهش عملکرد شغلی و تحصیلی از عوارضی است که به دنبال استرس دائمی ایجاد می شوند.

استرس با اضطراب تفاوت دارد به حالت درونی که فرد در مواجهه با برخی موارد تجربه می کند اضطراب می گویند اما به عامل بیرونی استرس می گویند . مثلا آزمون نوعی استرس است اما تنشی که فرد به دلیل آزمون دارد اضطراب است. در صورتی که اضطراب دارید، لازم است درمان اضطراب را در اولویت قرار دهید.

چرا باید درمان استرس را جدی بگیرید؟

استرس در حالت طبیعی در برخی شرایط مانند آزمون ، ازدواج و… طبیعی است که به بهبود عملکرد فرد کمک می کند . اما در صورتی که استرس به گونه ای افزایش یابد که به جای اینکه باعث بهبود عملکرد فرد شود آن را مختل می کند ، اختلال می باشد.

در شرایطی که فرد کنترلی روی استرس نداشته باشد و این عارضه به طور مداوم همراه بیمار باشد، به عنوان یک بیماری شناخته می شود که می تواند فرد را با مشکلات دیگری هم همراه سازد. همانطور که بیان شد استرس به طور طبیعی بخشی از زندگی است و ممکن است در برخی شرایط حتی مفید باشد . انواع استرس می تواند کمک کند که افراد با دقت بیشتری کارهای حساس را انجام دهند اما در صورتی که استرس به گونه‌ای شدید باشد و به مدت طولانی ادامه داشته باشد، ممکن است به عنوان عاملی مهم در ایجاد بیماری و اختلالات جسمانی و روانی شناخته شود. در واقع استرس در حد نرمال و در موارد خاص یک عملکرد طبیعی و در صورت مزمن بودن بیماری محسوب می شود.به طور کلی، استرس بیماری‌زا در نظر گرفته می‌شود که در آن سطح استرس شخص به قدری بالاست که بر روی عملکرد روزانه و کیفیت زندگی تأثیر منفی می‌گذارد.

علت استرس و نیاز به کنترل آن

همان طور که اشاره کردیم استرس نوعی عامل بیرونی است که به علل محیطی ایجاد می شود . اما شایع ترین علل آن شامل موارد ذیل می باشد :

• نگرش خانواده درمورد تعریف آنها از موفقیت فرزندان یکی از علل استرس در آنها می باشد . برای مثال کودکانی که برای هر آزمونی استرس دارند والدینی کمال گرا و مضطرب دارند. این والدین توقع دارند همیشه فرزندانشان در آزمونها موفق باشند . خصوصا هنگامی که علاقه والدین مشروط به موفقیت فرزندانشان باشد یکی از مهم ترین عوامل ایجاد استرس می باشد . در برخی موارد انتظارات والدین متناسب با توانایی فرزندان نیست. یکی از منابع مهم اضطراب در انسان تفاوت بین من واقعی و من ایده آل است . من ایده آل تصویری است که فرد مجسم می کند تا در آینده به آن برسد که در طول رشد ساخته می شود . مانند اینکه ما از فرزند خود انتظار داریم در آینده دکتر یا مهندس شود . اما من واقعی همان حقسقت فرد با تمام توانایی ها و استعدادهای کنونی است . اگر تفاوت بین من واقعی و من ایده آل زیاد باشد اختلالی به نام اضطراب آن را پر می کند . بنابراین تصویری که برای کودک خود می سازیم باید نزدیک به ذهن باشد و دور از دسترس نباشد . البته توصیه می شود والدین برای فرزندان خود ایجاد انگیزه و تشویق به تلاش کنند تا به آن چیزی که توانایی آن را دارند برسند .
• شخصیت : عوامل شخصیتی مانند رقابت طلبی و کمال طلبی در برخی از انسان ها از بدو تولد وجود دارد که ممکن است آن را به ارث برده و از مولفه های ژنتیکی باشد . این عامل باعث می شود فرد استرس زیادی داشته باشد . تیپ شخصیتی A کمال جو و رقابت طلب هستند که استرس و اضطراب زیادی را تجربه می کند .

چه زمانی باید به روانپزشک مراجعه کرد ؟

استرس زیاد زندگی روزمره را دچار اختلال می کند . در این مورد باید فرد برای درمان اقدام کند . مراجعه به متخصص اعصاب و روان یا بهترین روانپزشک برای درمان این اختلال از جمله اقداماتی است که فرد در وحله اول باید انجام دهد.

روانپزشک برای کنترل بیماری استرس چه راهکاری پیشنهاد می دهد؟

روانپزش معمولاً برای کنترل استرس ابتدا از روش های بدون نیاز به دارو کمک می گیرد، این روش درمان شامل کترل رفتار و تغییر سبک زندگی است، البته ممکن است درمان استرس با نوروفیدبک هم تجویز شود که در آن به کمک امواج الکترو مغناطیس واکنش های منفی ذهن کنترل می شود :

همچنین به بیماران کمک می شود که روش‌های شناختی-رفتاری را نیز مد نظر قرار دهند، در این تکنیک فرد با ایجاد تغییرات در رفتار خود و تغییر نگرش خود به مسائل، قادر خواهد بود که بهبودی در وضعیت استرس خود را تجربه کند. در واقع از فضاهای تنش زا و یا استرس زا دوری می کند و افکار منفی را نیز کنترل می نماید. این روش‌ها شامل تمرینات تنفسی، مدیتیشن، یوگا و تکنیک‌های دیگری برای کاهش استرس هستند.

در صورت لزوم، روانپزشکان می‌توانند نیز داروهای ضد اضطراب و آرام‌بخش را برای کنترل سطح استرس بیماران تجویز کنند. همچنین، تغییر در سبک زندگی مثل اصلاح رژیم غذایی، ممارست ورزش‌های سبک و تغییر محیط زندگی نیز به کاهش استرس و افزایش بهبودی کمک می‌کنند.

به هر حال، درمان بهترین شکل به صورت فردی و بر اساس وضعیت مخصوص بیمار تعیین می‌شود و بهتر است با یک روانپزشک مشاوره کنید.

درمان استرس با چه روش هایی امکان پذیر است؟

روانپزشک در ابتدا از فرد سوالاتی می پرسد تا به علت آن پی ببرد . بازنگری به نگرش فرد در مورد شرایطی که باعث استرس می شود از جمله اقداماتی است که روانپزشک به آن می پردازد . روش های مختلفی وجود دارد که می توان آنها را به استراتژی های کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم کرد.

روش های کوتاه مدت کنترل استرس

• تمرینات تنفس عمیق: این تکنیک‌ها، مانند تنفس دیافراگمی، تنفس متناوب از سوراخ بینی، تنفس سریع، با هدف تمرکز آگاهی بر نفس، تنفس آهسته‌تر و عمیق‌تر کردن آن انجام می‌شود. این به کاهش ضربان قلب شما کمک می کند و به شما امکان می دهد احساس آرامش کنید
• آرام سازی عضلانی: این تکنیک شامل منقبض کردن عضلات در یک قسمت بدن در یک زمان برای رسیدن به حالت آرامش است که می تواند به شما در مدیریت استرس و به خواب رفتن کمک کند.
• ماساژ دست یا ماساژ پا: ماساژ دست یا پا می تواند به کاهش تنش و ایجاد آرامش کمک کند.
• گوش دادن به موسیقی: گوش دادن به آهنگ های مورد علاقه یا موسیقی کلاسیک می تواند به تقویت روحیه و کاهش استرس کمک کند.
• پیاده روی سریع: یک قدم زدن کوتاه می تواند به پاکسازی ذهن و کاهش استرس کمک کند
• حرکات کششی: ایستادن برای کشش سریع می تواند تنش عضلانی را کاهش دهد و به شما کمک کند در طول یک روز کاری پر استرس به آرامش برسید.
• شمارش معکوس: شمارش آهسته تا 10 و سپس دوباره می تواند به آرام شدن و تمرکز مجدد ذهن شما کمک کند.
• فشردن توپ استرس: این عمل ساده می تواند به کاهش تنش کمک کند و راهی غیر خشونت آمیز برای مقابله با ناامیدی ارائه دهد.
• خوردن شکلات: یک تکه کوچک شکلات تلخ می تواند به تنظیم هورمون های استرس و تثبیت متابولیسم کمک کند و یک درمان سریع استرس را ارائه دهد.

روش های بلند مدت

• ورزش: فعالیت بدنی منظم می تواند به کاهش استرس و بهبود سلامت کلی شما کمک کند
• ذهن آگاهی و مدیتیشن: تمرین ذهن آگاهی و مدیتیشن می تواند به شما کمک کند تا از افکار و احساسات خود آگاه تر شوید و به شما امکان می دهد استرس را بهتر مدیریت کنید و بهزیستی روانشناختی کلی خود را بهبود بخشید.
• یوگا: این شکل از ورزش ترکیبی از وضعیت بدنی، تمرینات تنفسی و مدیتیشن برای کمک به کاهش استرس و اضطراب است.
• طب سوزنی: این عمل طب سنتی چینی شامل قرار دادن سوزن های نازک در نقاط خاصی از بدن برای کمک به تعادل جریان انرژی و کاهش استرس است.
• رایحه درمانی: استفاده از اسانس های گیاهان برای آرامش و کاهش استرس می تواند به بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب کمک کند.
• هیپنوتیزم درمانی: این روش شامل وارد شدن به یک حالت آرامش عمیق است تا به شما کمک کند افکار، احساسات و رفتارهای خود را بهتر درک و مدیریت کنید، که می تواند به کاهش استرس کمک کند.
• ماساژ: ماساژ منظم می تواند به کاهش تنش عضلانی، بهبود گردش خون، و تقویت آرامش کمک کند، که می تواند به مدیریت استرس کمک کند.
• گفتار درمانی: صحبت با یک متخصص آموزش دیده می تواند به شما کمک کند راه هایی برای مقابله با استرس پیدا کنید و از افکار و احساسات خود آگاه تر شوید. به ویژه درمان شناختی رفتاری می تواند به شما در تغییر الگوهای افکار منفی و بهبود مهارت های مقابله ای کمک کند.
• تغییرات رژیم غذایی: خوردن یک رژیم غذایی عمدتاً گیاهی، حداقل هفت ساعت خواب در روز و ورزش منظم می‌تواند به شما کمک کند انعطاف‌پذیرتر شوید و بهتر با شرایط چالش‌برانگیز زندگی سازگار شوید.

روانپزشک برای درمان استرس چه راهکارهایی ارائه می دهد؟

استفاده از روش های ترکیبی راهکاری است که در روانپزشکی مورد بررسی قرار می گیرد. در ادانمه به برخی از جدیدترین درمان های استرس اشاره می کنیم:

• درمان استرس با rtms : درمان با RTMS به عنوان یک روش تکمیلی و اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به طور خاص در مواردی که به درمان دارویی مقاوم هستند یا عوارض جانبی ناخواسته از داروها وجود دارد، مفید است.
• درمان استرس با tdcs  TDCS به معنای تحریک الکتریکی پوستی است. این روش درمانی غیرتهاجمی است که با استفاده از جریان الکتریکی ضعیف و پایدار به صورت مستقیم بر روی ناحیه‌های خاصی از مغز اعمال می‌شود. هدف از TDCS تنظیم فعالیت نورون‌های مغزی است که برای کنترل استرس کاربرد دارد.
• درمان استرس با روان درمانی : روان درمانی یکی از روش‌های اصلی و مؤثر در اختلالات روانی است. این روش درمانی بر پایه صحبت‌ها و تعاملات بین روان‌درمانگر و فرد مبتلا به استرس تمرکز دارد. هدف اصلی روان درمانی، بهبود روانشناختی، عاطفی و رفتاری فرد است.

سخن آخر

به طور خلاصه، روش‌های مختلفی می‌توانند به درمان استرس کمک کنند، از تسکین فوری و کوتاه‌مدت تا استراتژی‌های بلندمدت که بهزیستی و انعطاف‌پذیری کلی را ارتقا می‌دهند. ضروری است تکنیک هایی را پیدا کنید که برای شما بهترین کار را دارند و آنها را در زندگی روزمره خود بگنجانید تا استرس را به طور موثر مدیریت کنید.