همه چیز درباره بیماری اسکیزوفرنی و درمان آن

اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی شدیدترین بیماری روانپزشکی است . یک درصد از کل جامعه ممکن است به این بیماری مبتلا شوند . شیوع آن در زن و مرد یکسان است. در اغلب موارد سن شیوع آن در مردان بین 10 تا 25 سالگی و در زنان 25 تا 35 سالگی است. در این مقاله از سایت دکتر فرامرز ذاکری، روانپزشک، به این موضوع می پردازیم.

دلایل بیماری اسکیزوفرنی

روان پریشی اصطلاحی پزشکی است که در آن فرد دچار تجربیات غیر واقعی می شود. مثل شنیدن صداهای غیر واقعی یا دیدن چیزهایی که دیگران قادر به دیدن آنها نیستند. در واقع روان پریشی خود یک علامت است ، نه یک بیماری روانی. تخمین زده می شود که حدود 3٪ از افراد در طول زندگی خود یک دوره روان پریشی را تجربه کرده باشند. افرادی که یک دوره روان پریشی را تجربه کرده اند می گویند ممکن است گیج کننده یا ترسناک باشد زیرا تشخیص اینکه چه چیزی واقعی است و چه چیزهایی واقعی، سخت است. کسی که یک دوره روان پریشی را تجربه می کند در حال درگیری با واقعیت و خیالات است. علائم عمده روان پریشی توهم و هذیان است. توهم احساساتی است که واقعی نیستند ، مانند شنیدن اصواتی که واقعی نیستند. شنیدن صداها یک توهم رایج است ، اما توهم می تواند شامل حواس چندگانه  مانند توهم شنوایی ، توهم بینایی ، توهم بویایی ، توهم چشایی یا قابل لمس باشد. هذیان باورهای فرد بیمار است که احتمالاً درست نیست. توهمات رایج در روان پریشی معمولا بدین گونه است که فرد فکر می کنند اشخاصی وی را دنبال می کنند یا تحت نظر دارند. یا ممکن است تصور کنند که دارای نیروهای خارق العاده هستند و توانایی های بسیاری دارند. علائم دیگر روان پریشی شامل مشکلات تمرکز ، عدم انجام وظایف یا تصمیم گیری های درست است. افکار این افراد دچار آشفتگی و بی نظم است. برخی از افراد به سختی می توانند مکالمات را ادامه دهند یا واضح صحبت کنند. روان پریشی حتی می تواند بر نحوه حرکت یا بیان احساسات افراد تاثیر بگذارد. علت این بیماری به طور دقیق هنوز مشخص نشده است ولی عواملی به شرح ذیل در ایجاد این بیماری نقش دارند :

• ژنتیک
• مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین
• اشکال در برخی قسمت های مغز
• اختلال در سیستم ایمنی بدن و ترشحات غدد بدن
• عوامل اجتماعی و محیطی

شرح حال یک بیمار اسکیزوفرنی

در ادامه شرح حال یک بیمار را برایتان شرح دادیم. توجه داشته باشید اطلاعات این بیمار به علت محرمانه بودن و رعایت حقوق ایشان منتشر نخواهد شد

مشخصات بیمار	شکایت اصلی	سابقه بیماری	تشخیص
سن: 25 سال جنسیت: زن	هذیان و توهم گوشه گیری و انزوا بی انگیزگی و عدم تمرکز	خانم میم سابقه هیچ گونه بیماری روانی در خود یا خانواده اش ندارد.	شیزوفرنی

تاریخچه بیماری فعلی:

ایشان حدود 6 ماه است که دچار علائمی مانند هذیان و توهم شده است. او معتقد است که توسط افراد ناشناخته ای تحت نظر است و آنها قصد دارند به او آسیب برسانند. همچنین، صداهایی را در سر خود می شنود که به او دستور می دهند کارهایی انجام دهد.

علاوه بر این، خانم میم در 6 ماه گذشته از نظر اجتماعی گوشه گیر و منزوی شده است. او تمایلی به معاشرت با دوستان و خانواده خود ندارد و بیشتر وقت خود را در تنهایی می گذراند. همچنین، انگیزه و تمرکز خود را برای انجام کارهای روزمره از دست داده است.

معاینه و بررسی:

در معاینه، ایشان هوشیار و جهت دار بود. اما، علائم هذیان و توهم در او مشاهده شد. همچنین، از نظر عاطفی بی ثبات بود و به سرعت از حالت خوشحالی به غم و اندوه تغییر حالت می داد.

علائم اسکیزوفرنی

افراد معمولا به صورت ژنتیکی و همچنین عواملی محیطی به این بیماری مبتلا می شوند. گرچه سهم ژنتیک می تواند بیشتر باشد. این بیماری معمولا در اول جوانی و در سنین حدود 20 سالگی بروز می کند. بسته به شدت بیماری علائم آن نیز می توان متغییر باشد. مهم ترین علائم این بیماری توهمات غیر واقعی و شنیدن صداهایی در سر است. به طور که فرد بیمار کلافه شده و به آنها واکنش نشان می دهد. دیدن چیزهای غیر واقعی، و همچنین سوءظن نسبت به رفتار های دیگران و برداشت بد از آنها از دیگر علائم آن بیماری روانی به شمار می رود. از دست دادن یا کاهش توانایی در انجام برنامه های روزانه ، صحبت کردن ، ابراز احساسات یا لذت بردن از کارها و رویداد ها نیز جز علائم به شمار می رود. رفتارهای گیج کننده و عجیب و غریب،کاهش تمرکز و حافظه و همچنین کاهش عملکرد آموزشی نیز از سایر علائم اسکیزوفرنیا است. معمولا این علائم با مصرف داروها و همچنین افزایش سن، کاهش پیدا کرده و از شدت آنها کاسته می شود. قطع دارو های تجویز شده توسط روانپزشک و همچنین مصرف الکل و مواد مخدر علائم را شدید تر می کند. علائم معمولاً اولین بار در اوایل بزرگسالی ظاهر می شود و برای تشخیص باید حداقل شش ماه ادامه داشته باشد. مردان اغلب علائم اولیه را در اواخر نوجوانی یا اوایل 20 سالگی تجربه می کنند در حالی که زنان تمایل دارند اولین علائم بیماری را در 20 و اوایل 30 سالگی نشان دهند. علائم ظریف تر ممکن است زودتر بروز پیدا کنند، از جمله روابط ناآرام و پرخاشگرانه، عملکرد ضعیف در مدرسه و کاهش انگیزه. به طور کلی علائم آن عبارتند از:

• فرد مبتلا به این بیماری ممکن است در حد هذیان دچار سوء ظن و بدبینی شود
• احساس می کند با او دشمنی می کنند تصور می کند افرادی او را تعقیب می کنند و قصد کشتن او را دارند ممکن است فکر کند آدم مهم و بزرگی است
• در برخی مواقع صداهایی می شنود که درباره او صحبت می کنند یا به او دستور می دهند
• ممکن است تصور کند دیگران با ابزار یا وسایلی او را از راه دور کنترل می کنند
• افکار او را می دزدند و فکر او را برای همه انتشار می دهند فکر می کند
• سایرین دائما درباره او صحبت می کنند و منظور خاصی دارند ممکن است حرف زدن آنها عجیب باشد یا بی ربط صحبت کنند و از کلمات غیرعادی استفاده کنند
• گاهی رفتارها و حرکات عجیبی دارند در موارد شدیدتر روابط اجتماعی آنها مختل می شود و حتی شغل و تحصیل خود را از دست می دهند
• از نظر خلقی بی تفاوت می شوند و واکنش احساسی و خلقی نامتناسبی از خود نشان می دهند
• نسبت به بهداشت فردی خود بی توجه می شوند اغلب بیماری خود را پنهان می کنند و حاضر به مراجعه به روانپزشک نیستند

تفاوت اسکیزوفرنی و سایکوز

اسکیزوفرنی یک بیماری مغزی و روانی است که باعث روان پریشی می شود ، اما دارای علائم دیگری نیز می باشد که در بالا توضیح داده شد. در واقع روان پریشی یکی از شایع ترین علائم و نماد های بیماری روانی ذهنی است که طیف گسترده ای از بیماری ها را شامل می شود. به عنوان مثال سایر بیماری های روانی که باعث روان پریشی می شوند عبارت اند از:  افسردگی ، اختلال دو قطبی ، زوال عقل و اختلال شخصیت مرزی. روان پریشی ممکن است در زمان استرس شدید ، کمبود عمده خواب یا ضربه ایجاد شود. افرادی که در حال استفاده یا ترک برخی از داروها یا داروها هستند ممکن است دچار روان پریشی شوند. روان پریشی همچنین ممکن است در اثر آسیب مغزی ، مشکل عصبی یا مشکل سلامتی دیگر ایجاد شود. بنابراین اگرچه روان پریشی می تواند بخشی از آن باشد ، اما می تواند توسط بسیاری از موارد دیگر نیز ایجاد شود. بنابراین این اختلال به عنوان یک بیماری مزمن و شدید ذهنی و مغزی تلقی می شود که علائم مشخصی دارد اما سایکوز در واقع فقط نوعی علامت است که در شرایط مختلف و استرس زا و یا سایر بیماری های روانی بروز می کند.

جدیدترین درمان اسکیزوفرنی

زمان مراجعه به بهترین روانپزشک و شروع درمان بسیار مهم است . در صورتی که اقدام به موقع انجام شود بیمار بهبود می یابد و علائم آن ناپدید می شود و می توانند به زندگی عادی خود باز گردند . اما در صورتی که اسکیزوفرنی شدید باشد نیاز به بستری در بیمارستان و مصرف دارو می باشد . در موارد زیادی با درمان نیز به عملکرد عادی خود باز نمی گردند و علائم زمینه ای تا سالیان زیادی باقی می ماند . بهترین درمان این بیماران مصرف دارو است . 3 الی 4 هفته بعد از مصرف دارو ، هذیان ها و توهمات فروکش می کند و فرد بیمار به آرامش نسبی می رسد و می پذیرد که تا سالیان سال دارو مصرف کند . طبق آمارهای موجود 20 تا 30 درصد بیماران اسکیزوفرنیک می توانند زندگی نرمالی داشته باشند .

انواع روش های درمان اسکیزوفرنی

درمان اسکیزوفرنی شامل ترکیبی از روش های مختلف است که به طور کلی به دو دسته درمان دارویی و درمان های غیردارویی تقسیم می شوند.

درمان دارویی:

• داروهای ضد روان پریشی: این داروها برای کنترل علائم مثبت اسکیزوفرنی مانند هذیان، توهم و هالوسیناسیون استفاده می شوند.
• داروهای ضد افسردگی: این داروها ممکن است برای درمان علائم افسردگی و اضطراب که در بیماران اسکیزوفرنی شایع است، تجویز شوند.
• داروهای ضد اضطراب: این داروها برای درمان علائم اضطراب و بی قراری در بیماران اسکیزوفرنی استفاده می شوند.

درمان های غیردارویی:

• روان درمانی: این روش درمانی به بیمار کمک می کند تا با علائم بیماری خود کنار بیاید و مهارت های زندگی خود را ارتقا دهد.
• حمایت خانواده: این روش درمانی به اعضای خانواده بیمار کمک می کند تا بیماری اسکیزوفرنی را بهتر بشناسند و با بیمار خود بهتر تعامل داشته باشند.
• توانبخشی اجتماعی: این برنامه ها به بیمار کمک می کند تا مهارت های اجتماعی خود را ارتقا دهد و به زندگی در جامعه بازگردد.
• درمان با rTMS و tdcs : این درمان های غیر دارویی با تاثیر بر بخش درگیر مغز با پالس های غیر مستقیم در جلسات مختلف نقش به سزایی در کنترل علائم و درمان دارد.

انتخاب روش درمان:

انتخاب روش درمان مناسب برای هر بیمار به عوامل مختلفی مانند شدت علائم، سابقه بیماری، و شرایط اجتماعی و اقتصادی بیمار بستگی دارد.

عواقب عدم درمان شیزوفرنی

عدم درمان اسکیزوفرنی می تواند عواقب جدی برای فرد مبتلا و اطرافیان او داشته باشد. برخی از عوارض عدم درمان اسکیزوفرنی عبارتند از:

عوارض روانی:

• تشدید علائم: هذیان، توهم، هالوسیناسیون، افکار پریشان، اضطراب، افسردگی، و بی انگیزگی
• اختلال در عملکرد شناختی: حافظه، تمرکز، توجه، و تصمیم گیری
• خطر خودکشی و آسیب به خود
• گوشه گیری و انزوا
• از دست دادن شغل و تحصیلات

عوارض جسمی:

• سوء تغذیه:
• کم خوابی
• چاقی
• بیماری های قلبی عروقی
• دیابت
• سوء مصرف مواد

عوارض اجتماعی:

• مشکلات در روابط
• خشونت
• بی خانمانی
• بار اقتصادی برای خانواده و جامعه

نکته:

• درمان اسکیزوفرنی بسیار مهم است.
• درمان زودهنگام می تواند از بروز بسیاری از عوارض عدم درمان اسکیزوفرنی جلوگیری کند.
• با درمان مناسب، بسیاری از بیماران اسکیزوفرنی می توانند زندگی عادی و پرباری داشته باشند.
• وجود توهمات می تواند باعث بروز اضطراب شدید دربیمار شود .
• باعث بروز رفتار پرخاشگر در برخورد با اطرافیان می شود .

نکاتی که باید در خصوص درمان اسکیزوفرنی بدانید

پیش آگهی:

پیش آگهی اسکیزوفرنی با درمان مناسب می تواند خوب باشد. با درمان، بسیاری از بیماران می توانند علائم خود را کنترل کرده و زندگی عادی و پرباری داشته باشند.

نکات قابل توجه:

• درمان اسکیزوفرنی یک فرایند طولانی مدت است.
• قطع ناگهانی دارو می تواند منجر به عود علائم بیماری شود.
• بیماران اسکیزوفرنی نیاز به مراقبت و حمایت مداوم دارند.
• خانواده و دوستان بیمار نقش مهمی در حمایت از او در طول درمان دارند.